Czy cyber ubezpieczenie wystarczy, żeby zabezpieczyć biznes przed atakami hakerskimi?

Cyber ubezpieczenie to coraz częściej wybierane narzędzie ochrony w biznesie. Ale czy wystarczy, by skutecznie zabezpieczyć się przed atakami hakerskimi? W tym artykule przyjrzymy się historii i mechanizmom działania cyber ubezpieczeń, zastanowimy się nad ich rolą w sektorze e‑commerce oraz ocenimy, czy są one komplementarne do innych środków bezpieczeństwa czy też wystarczającą obroną w cyberprzestrzeni.

Co to jest cyber ubezpieczenie?

Cyber ubezpieczenie, inaczej nazywane ubezpieczeniem od ryzyka cybernetycznego, stanowi odpowiedź na nowoczesne zagrożenia płynące z globalnej sieci. Ubezpieczenie to chroni przed skutkami ataków hakerskich oraz problemami technicznymi powiązanymi z działaniem systemu informatycznego.

Pierwsze kroki w obszarze cyber ubezpieczeń stawiano już w 1997 roku, gdy pojawiła się specjalna polisa dla AIG. Z początku były to oferty kierowane głównie do firm technologicznych zajmujących się zarządzaniem sieciami i serwerami. Dopiero około roku 2005, cyber ubezpieczenia zaczęły być dostępne na szerszą skalę dla różnorodnych podmiotów biznesowych. W Polsce rynek ten rozwinął się nieco później, bo w 2015 roku.

Zasadnicza idea cyber ubezpieczenia polega na kompensowaniu strat poniesionych na skutek różnych incydentów w sferze cyfrowej. Mogą to być przykładowo wycieki danych osobowych, infekcje systemu przez oprogramowanie typu malware, ataki DDoS, czy problemy spowodowane ransomware. W przypadku ransomware chodzi o specyficzny rodzaj ataku, gdzie złośliwe oprogramowanie szyfruje dane użytkownika, a następnie żąda okupu za ich odszyfrowanie.

Choć może się wydawać, że zakres ochrony jest jednoznaczny, warto dokładnie przyjrzeć się umowie ubezpieczeniowej. Zakres ochrony, kwoty gwarantowane oraz wyłączenia odpowiedzialności mogą znacząco różnić się w zależności od oferenta. Cyber ubezpieczenie nie jest jedynie ochroną przed hakerami, ale również pewnym wsparciem finansowym, gdy firma zostanie wystawiona na koszty związane z naprawą bądź odtworzeniem systemu po awarii czy ataku.

Główne elementy ubezpieczenia od ryzyka cybernetycznego

Cyber ubezpieczenie, jako produkt finansowy dedykowany do ochrony przed ryzykiem związanym z cyber zagrożeniami, składa się z kilku kluczowych komponentów, które stanowią o jego wartości i efektywności. Oto główne elementy takiego ubezpieczenia:

1. Ochrona odpowiedzialności cywilnej: pokrywa koszty związane z roszczeniami stron trzecich wynikającymi z naruszenia danych lub innych incydentów cybernetycznych, które mogłyby prowadzić do pozwów sądowych.
2. Koszty związane z naruszeniem danych: ubezpieczenie często pokrywa koszty związane z informowaniem poszkodowanych, nadzorem kredytowym dla ofiar oraz zarządzaniem kryzysowym.
3. Odtworzenie systemu informatycznego: w przypadku uszkodzenia, utraty danych lub innego zakłócenia pracy, ubezpieczenie może pokryć koszty związane z odbudową systemów IT.
4. Ochrona przed atakami ransomware: w razie ataku szyfrującego dane firmy i żądającego okupu, niektóre polisy mogą pokryć koszty negocjacji z atakującymi oraz ewentualnego okupu.
5. Ochrona przed atakami DDoS: jeśli serwery firmy zostaną sparaliżowane przez atak DDoS, ubezpieczenie może pokryć straty wynikające z przerwy w działalności oraz koszty związane z ochroną przed kolejnymi atakami.
6. Koszty prawne: w razie konieczności udziału w postępowaniu sądowym lub innych czynnościach prawnych, ubezpieczenie może pokryć koszty prawne, w tym honoraria adwokatów, koszty sądowe i inne związane z postępowaniem.
7. Zabezpieczenie przed utratą reputacji: ataki cybernetyczne mogą negatywnie wpłynąć na wizerunek firmy. Ubezpieczenie może więc obejmować koszty związane z zarządzaniem kryzysowym i PR, które pomagają firmie odbudować zaufanie klientów.
8. Koszty związane z przerwą w działalności: jeśli firma musi przerwać działalność z powodu incydentu cybernetycznego, ubezpieczenie może pokryć utracone dochody oraz dodatkowe koszty operacyjne.

Wybierając cyber ubezpieczenie, firmy muszą dokładnie przeanalizować każdy z tych elementów i dostosować zakres ochrony do swoich indywidualnych potrzeb. Ubezpieczenie jest tylko jednym z narzędzi w arsenale ochrony przed zagrożeniami cybernetycznymi i powinno być stosowane w połączeniu z innymi środkami bezpieczeństwa. Jesteśmy zdania, że tego typu ubezpieczenie powinno być tylko i wyłącznie dodatkiem do dobrze zaprojektowanego Distaster Recovery Planu.

Sposób działania i zakres ochrony

Ubezpieczenie od ryzyka cybernetycznego, podobnie jak inne polisy ubezpieczeniowe, opiera się na konkretnych zasadach działania oraz definiuje zakres ochrony. Zrozumienie tych aspektów jest kluczowe dla każdej firmy, która rozważa zakup takiej polisy.

1. Określenie ryzyka: przed zawarciem polisy, ubezpieczyciel dokonuje oceny ryzyka związanego z działalnością ubezpieczającego. Obejmuje to analizę systemów IT, procedur bezpieczeństwa oraz historii incydentów. Na podstawie tej oceny ustalane są składki oraz warunki ubezpieczenia.
2. Zakres ochrony: każda polisa ma określony zakres ochrony. Może to obejmować zarówno ochronę przed skutkami incydentów cybernetycznych (np. utrata danych, ataki ransomware), jak i odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone stronie trzeciej.
3. Limit odszkodowania: w umowie określony jest maksymalny limit wypłaty odszkodowania. Ten limit może być różny w zależności od rodzaju ryzyka oraz potrzeb firmy.
4. Franzyza: w wielu przypadkach, polisy cybernetyczne mogą zawierać franzyzę, co oznacza, że firma sama pokrywa pewną część kosztów incydentu przed skorzystaniem z odszkodowania.
5. Zgłaszanie szkód: w przypadku incydentu, firma musi jak najszybciej zgłosić szkodę ubezpieczycielowi. Proces ten jest ściśle określony w umowie i musi być przestrzegany, aby skorzystać z odszkodowania.
6. Wsparcie po incydencie: wielu ubezpieczycieli oferuje wsparcie po wystąpieniu incydentu, takie jak pomoc w zarządzaniu kryzysowym, doradztwo prawne czy wsparcie techniczne.
7. Szczególne wykluczenia: w polisach mogą pojawić się pewne wykluczenia, które definiują sytuacje, w których ubezpieczyciel nie pokryje kosztów. Należy je dokładnie przestudiować przed podpisaniem umowy.
8. Regularne przeglądy: ryzyko cybernetyczne dynamicznie się zmienia, dlatego warto regularnie przeglądać polisę i dostosowywać jej zakres do aktualnych potrzeb i zagrożeń.

Wybór odpowiedniej polisy cybernetycznej to nie tylko kwestia finansowania ryzyka, ale też element strategii bezpieczeństwa firmy. Odpowiednia polisa może być wsparciem nie tylko w chwili kryzysu, ale również w codziennym zarządzaniu ryzykiem. Jednak nie należy na niej opierać całego systemu zarządzania bezpieczeństwem, chociażby ze względu na to, że ubezpieczyciel ma prawo odmówić udzielenia polisy lub po prostu w razie cyberataku, odmówić wypłaty odszkodowania przez nieodpowiednie zabezpieczenie środowiska. Nie radzimy odwlekać decyzji dotyczących bezpieczeństwa i zadbać o kompleksowy – kryzysowy plan.

E‑commerce – specyfika ryzyka i potrzeby zabezpieczeń

Wraz z ekspansją sektora e‑commerce, rosną również zagrożenia i ryzyka cybernetyczne. Przedsiębiorstwa działające w obszarze e‑commerce muszą szczególnie dbać o bezpieczeństwo swoich transakcji i danych klientów.

1. Specyfika ryzyka w e‑commerce:
   • Ataki na systemy płatności: sklepy internetowe są częstym celem ataków mających na celu przechwycenie danych kart płatniczych klientów.
   • Wycieki danych klientów: bazy danych z informacjami o klientach to skarbnica wiedzy dla cyberprzestępców.
   • Ataki DDoS: celem takich ataków jest przeciążenie serwerów sklepu, co może doprowadzić do jego niedostępności.
   • Fałszywe strony sklepów: cyberprzestępcy mogą tworzyć kopie witryn e‑commerce w celu oszukania klientów i kradzieży danych.
   • Złośliwe oprogramowanie: może być ono ukryte w składnikach strony, aplikacjach lub nawet w reklamach.
2. Potrzeby zabezpieczeń dla e‑commerce:
   • Certyfikaty SSL: są niezbędne do szyfrowania danych przesyłanych między klientem a serwerem.
   • Zaawansowane systemy płatności: oferujące dodatkowe zabezpieczenia, takie jak autentykacja dwuetapowa czy tokeny płatnicze.
   • Regularne testy penetracyjne: pozwalają wykryć potencjalne luki w zabezpieczeniach.
   • Zabezpieczenia przed atakami DDoS: systemy do wykrywania i minimalizowania skutków takich ataków.
   • Szkolenia dla pracowników: wiedza o zagrożeniach i procedurach postępowania w przypadku ataku to klucz do bezpieczeństwa.
   • Backup danych: regularne kopie zapasowe są niezbędne w przypadku ataków ransomware czy awarii systemu.
   • Oprogramowanie antywirusowe i antymalware: stała ochrona przed złośliwym oprogramowaniem.
   • Disaster recovery plan: pozwali sprawnie przywrócić działanie serwisu i zminimalizować straty wynikające z jego niedostępności.
3. Ubezpieczenie dla e‑commerce: przedsiębiorstwa e‑commerce powinny w pierwszej kolejności rozważyć specjalistyczne rozwiązania jak Disaster Recovery Center lub Disaster Recovery Plany, a w następnej kolejności myśleć o ubezpieczeniu chroniącym przed atakiem cybernetycznym. Obejmują one odszkodowania za straty wynikające z wycieków danych, ataków na systemy płatności czy odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone klientom w wyniku incydentów cybernetycznych.

Podsumowując, sektor e‑commerce niesie ze sobą specyficzne ryzyka, które wymagają odpowiedniego podejścia i inwestycji w zabezpieczenia. Odpowiednie narzędzia, praktyki i ubezpieczenie mogą znacznie zminimalizować te zagrożenia i chronić zarówno przedsiębiorstwo, jak i jego klientów.

Cyber ubezpieczenie jako wsparcie, a nie główny środek obrony

W świadomości przedsiębiorców rośnie przekonanie, że cyber ubezpieczenie jest istotnym elementem strategii bezpieczeństwa. Jednakże ważne jest podkreślenie, że polisa ubezpieczeniowa nie może być postrzegana jako uniwersalna tarcza czy pierwsza linia obrony przed cyber zagrożeniami. Cyber ubezpieczenie pełni rolę sieci bezpieczeństwa, która pomaga zmniejszyć skutki incydentów, ale nie zastąpi kompleksowej ochrony systemów informatycznych.

1. Prewencja i edukacja jako fundament:
   • Zabezpieczenia techniczne: solidna infrastruktura zabezpieczeń IT, regularne aktualizacje oprogramowania i sprzętu są niezbędne. Nie potrzebujesz posiadać wewnętrznie takich kompetencji. Możesz zlecić je firmom takim jak nasza.
   • Szkolenia pracowników: zwiększanie świadomości cybernetycznej wśród personelu jest kluczem do prewencji. Pracownicy powinni być nauczeni, jak rozpoznawać i reagować na podejrzane działania oraz mieć przygotowaną jasną ścieżkę do zgłaszania wszelkiego rodzaju incydentów bezpieczeństwa.
2. Cyber ubezpieczenie w systemie bezpieczeństwa:
   • Komplementarny element: ubezpieczenie jest dopełnieniem technologicznych i organizacyjnych środków ochrony, zapewniającym wsparcie finansowe i doradcze w razie wystąpienia incydentu.
   • Zapewnienie ciągłości działania: polisa może pokrywać koszty związane z odzyskiwaniem danych, naprawą uszkodzeń, a także przestojami w działalności, które są skutkiem cyberataku. Pamiętaj jednak, że bez odpowiedniej polityki backup‑ów, nikt, ani nic nie zapewni Ci możliwości szybkiego przywrócenia danych. Każda minuta przestoju to oprócz utraty przychodu to utrata zaufania Twoich klientów.
3. Ograniczenia ubezpieczenia:
   • Wyłączenia i ograniczenia: polisy mają swoje limity i nie pokrywają wszystkich rodzajów ataków czy ich konsekwencji. Ważne jest dokładne zrozumienie warunków umowy.
   • Odpowiedzialność za bezpieczeństwo: łącząc ubezpieczenie z odpowiedzialnością organizacji za własne procedury bezpieczeństwa, przedsiębiorstwo pokazuje, że traktuje ryzyko cybernetyczne poważnie.

Cyber ubezpieczenie to cenny składnik zarządzania ryzykiem, jednak nie może być traktowane jako zamiennik dla solidnej strategii bezpieczeństwa IT. Inwestowanie w prewencyjne środki ochrony i edukację pracowników jest fundamentem, na którym buduje się skuteczna obrona przed cyber zagrożeniami, a ubezpieczenie jest jej uzupełnieniem, zapewniającym dodatkowe wsparcie w kryzysowych sytuacjach.

Koszty związane z naruszeniami bezpieczeństwa danych

Naruszenia bezpieczeństwa danych wiążą się z poważnymi konsekwencjami finansowymi. Z najnowszego raportu IBM „Cost of a Data Breach Report 2023” wynika, że średni globalny koszt takiego naruszenia w 2023 roku wzrósł do poziomu 4,45 mln dolarów, co oznacza wzrost o 15% w porównaniu do roku 2020. Takie dane jasno pokazują, że problem naruszeń bezpieczeństwa danych staje się coraz bardziej kosztowny dla przedsiębiorstw.

1. Bezpośrednie koszty wypadków:
   • Usługi ekspertów ds. cyber bezpieczeństwa: zatrudnienie specjalistów, którzy zajmą się analizą przyczyn i zabezpieczeniem systemów, stanowi znaczący wydatek.
   • Odzyskiwanie danych: proces ten jest czasochłonny i może generować wysokie koszty.
   • Komunikacja kryzysowa: zarządzanie kryzysem i informowanie zainteresowanych stron wymaga dodatkowych środków.
     Tutaj jednak należy się komentarz – jako osoby z branży nie możemy przejść obojętnie ponieważ jesteśmy zwolennikami minimalizowania ryzyka wystąpienia cyber wypadków. Będziemy powtarzać to jak mantrę – lepiej zapobiegać niż leczyć. Dlatego, zamiast inwestować niebotyczne sumy na ubezpieczenia różnego rodzaju warto zainwestować w środki ochrony jak DRC.
2. Prawne i regulacyjne konsekwencje:
   • Kary za naruszenie przepisów: przepisy takie jak RODO mogą skutkować nałożeniem wysokich kar finansowych.
   • Koszty sądowe i odszkodowania: procesy sądowe i wypłata odszkodowań osobom poszkodowanym dodatkowo obciążają firmę.
3. Koszty operacyjne:
   • Przestoje w działalności: utrata efektywności biznesowej przekłada się na bezpośrednie straty finansowe.
   • Zwiększone koszty ubezpieczenia: ubezpieczyciele mogą podnieść premie po stwierdzeniu naruszenia bezpieczeństwa danych.
4. Długofalowe skutki dla marki i zaufania klientów:
   • Strata reputacji: jest to jeden z najtrudniejszych do odwrócenia skutków naruszenia danych.
   • Utrata klientów: zmniejszenie bazy klientów jest częstym następstwem utraty zaufania.
5. Inwestycje w przyszłość:
   • Poprawa zabezpieczeń: często wymaga to znacznych inwestycji w nowoczesne technologie.
   • Szkolenia: konieczne może być zwiększenie świadomości bezpieczeństwa wśród pracowników.
   • Zapobieganie powstawania długu technologicznego.

W kontekście rosnącego zagrożenia, z raportu Cyber Market Review 2023 wynika, że w pierwszym kwartale 2023 roku liczba ataków typu ransomware wzrosła o 473% w porównaniu z okresem przed pandemią. Takie statystyki przyczyniają się do wzrostu zainteresowania cyber ubezpieczeniami. Jednocześnie, obserwuje się coraz większą ostrożność ubezpieczycieli w ich oferowaniu. Składki ubezpieczeniowe wzrosły o 11%, z czego wynika, że ubezpieczyciele starają się zrównoważyć ryzyko związane z wyższą częstotliwością i skutkami ataków cybernetycznych.

W Polsce, choć składki ubezpieczeniowe nie osiągnęły jeszcze poziomów zachodnich i są niższe niż na Zachodzie, również zauważalny jest trend wzrostowy. Ubezpieczyciele szczegółowo analizują praktyki bezpieczeństwa firm ubiegających się o ubezpieczenie, co podkreśla znaczenie właściwego zarządzania ryzykiem cybernetycznym w każdej organizacji.

Cyber ubezpieczenie – wyzwania i błędne przekonania

Z biegiem lat coraz wyraźniej widoczne stają się ograniczenia i wyzwania związane z cyber ubezpieczeniami. Wśród nich często pojawiają się odmowy wypłacenia świadczeń przez ubezpieczycieli. Powody takich decyzji są różnorodne, lecz często wynikają one z niedostatecznego zabezpieczenia systemów informatycznych przez firmy, korzystania z nielegalnego oprogramowania lub programów na nieaktualnych licencjach. Ponadto, w niektórych przypadkach odmowa wypłaty może być spowodowana błędami programistycznymi – ryzyko takie można jednak zminimalizować, współpracując z doświadczonymi specjalistami od DevOps, którzy odpowiedzialni są za jakość i bezpieczeństwo oprogramowania oraz ciągłość działania systemów.

Zjawisko to pokazuje, że cyber ubezpieczenie nie jest nieomylną tarczą ochronną. Wymaga ono od przedsiębiorstw nie tylko uiszczenia składki, ale również odpowiedzialnego podejścia do zarządzania ryzykiem cybernetycznym oraz utrzymania infrastruktury informatycznej na wysokim poziomie bezpieczeństwa.

Kolejnym istotnym aspektem jest mit dotyczący wielkości firmy i związanego z nią ryzyka cyberataków. Właściciele mniejszych przedsiębiorstw często uważają, że nie są atrakcyjnym celem dla cyberprzestępców, uznając swoje biznesy za „zbyt małe”, aby padać ofiarą ataków. Jest to jednak błędne przekonanie, które może prowadzić do zaniedbania kluczowych aspektów bezpieczeństwa. Statystyki pokazują, że cyberprzestępcy coraz częściej celują w małe firmy właśnie ze względu na ich słabsze zabezpieczenia. Należy również pamiętać, że atak na mniejsze firmy może być częścią większego łańcucha – na przykład ataki te mogą służyć jako wejście do sieci większych partnerów biznesowych lub dostawców, stanowiących główne cele cyberprzestępców.

Dlatego też, zarówno małe, jak i duże przedsiębiorstwa, powinny regularnie oceniać swoje praktyki bezpieczeństwa i inwestować w odpowiednie środki ochrony, mając na uwadze, że cyber ubezpieczenie powinno być traktowane jako element wsparcia w kompleksowej strategii cyber bezpieczeństwa, a nie jako główny środek obrony przed zagrożeniami.

Podsumowanie

W obliczu rosnących zagrożeń cybernetycznych, kluczowe okazuje się przyjęcie kompleksowego podejścia do cyber bezpieczeństwa, łączącego zaawansowane technologie, procedury reagowania na incydenty oraz ciągłą edukację pracowników. Cyber ubezpieczenie nie jest zabezpieczeniem, a jedynie plastrem, który możemy przykleić po fakcie – ubezpieczenia świetnie sprawdzają się w przypadkach losowych, których nie da się przewidzieć, może to być też dodatkowe wsparcie w sytuacjach, kiedy zabezpieczymy się też w inny sposób. Dla firm planujących inwestycję w cyber ubezpieczenie rekomenduje się gruntowną analizę ryzyka, wybór polisy odpowiadającej specyfice działalności i aktualnym zagrożeniom, a także zapewnienie, że ich praktyki bezpieczeństwa spełniają standardy wymagane przez ubezpieczyciela. Jednak nic nie zastąpi odpowiednio przygotowanego Disaster Recovery Center czy planu kryzysowego.